Προσκύνημα τοῦ Συλλόγου «ΦΙΛΟΙ ΙΕΡΟΥ ΚΟΙΝΟΒΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ» σέ μοναστήρια τῆς Βουλγαρίας

 

Τό Σάββατο, 9 Φεβρουαρίου 2025, ἑκατό ἄτομα, μέλη τοῦ Συλλόγου μας «ΦΙΛΟΙ ΙΕΡΟΥ ΚΟΙΝΟΒΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ», μέ τή συνοδία τοῦ ἁγίου Καθηγουμένου τοῦ Ἱεροῦ Κοινοβίου π.Χρυσοστόμου καί μοναχῶν τοῦ Ἱεροῦ Κοινοβίου ἀλλά καί μοναζουσῶν ἀπό τό Ἱερό Ἡσυχαστήριο Παναγία «Ἄξιόν Ἐστιν», πραγματοποιήσαμε ἡμερήσια προσκυνηματική ἐξόρμηση στήν γειτονική Βουλγαρία. Ἦταν ἕνα πνευματικό ὁδοιπορικό πού μᾶς βοήθησε νά ξεφύγουμε ἀφενός ἀπό τήν πεζή πραγματικότητα τῆς ζωῆς καί ἀφετέρου ἡ ψυχή μας νά βρεῖ διέξοδο πρός τά ὑψηλότερα καί πνευματικότερα, κάτι πού τό εἴχαμε ἀνάγκη πολλή.

Πρῶτος σταθμός μας ἦταν ἡ περίφημη Μονή Ὁσίου Ἰωάννου τῆς Ρίλας. Τό ταξίδι μας ὥς ἐκεῖ ἦταν μιά διαρκής ἀνάβαση μέσα στήν ἄγρια φύση τοῦ βουνοῦ, ἀνάμεσα σέ ἀρχαῖα δάση καί ποτάμια πού διέτρεχαν γύρω μας... Κάποια στιγμή ἀναδύθηκε ξαφνικά μπροστά μας -θαρρεῖς μέσα ἀπό μιά θάλασσα ἀπό πανύψηλα, αἰωνόβια ἔλατα- ἕνα τεράστιο μοναστηριακό συγκρότημα, ἡ μεγαλύτερη καί ἡ πιό μεγαλοπρεπής ἀπό ἀρχιτεκτονικῆς καί διακοσμητικῆς ἀπόψεως Μονή τῆς Βουλγαρίας.

Ἡ Ρίλα εἶναι τό ὑψηλότερο ὄρος τῆς Βουλγαρίας -ἔχει ὕψος περίπου 3,000 μέτρα- καί σέ μιά ἀπόκρημνη πλαγιά της, σέ ὕψος 1220 μέτρων, ὁ ὅσιος Ἰωάννης Ρίλσκι (ὁ ἔχων δηλαδή τήν καταγωγή του ἀπό τήν Ρίλα), ἐρημίτης πού ἔζησε τόν 10ο αἰώνα, ἵδρυσε τό κοινόβιο αὐτό γιά νά στεγάσει τούς συνασκητές καί μαθητές του. Τό κοινόβιο ἀπέκτησε ἀπό τότε μεγάλη φήμη καί ἀπολάμβανε τῆς προστασίας τόσο τῶν Βυζαντινῶν αὐτοκρατόρων ὅσο καί τῶν Βουλγάρων ἡγεμόνων.

Ἡ Μονή, κατά τή διάρκεια τῶν αἰώνων, ὑπέστη καταστροφές, βεβηλώσεις καί πυρκαγιές. Καταστράφηκε στά πρῶτα χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας, στή συνέχεια ἀνοικοδομήθηκε, καταστράφηκε καί πάλι τό 1833 ἀπό πυρκαγιά καί ἀνοικοδομήθηκε ἀργότερα μέ τή σημερινή μορφή της, κατά τό πρότυπο τῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Κατά τήν ἐποχή τοῦ κομμουνισμοῦ ἡ Μονή τῆς Ρίλας εἶχε μετατραπεῖ σέ μουσεῖο, ἀλλά σήμερα λειτουργεῖ ὡς ἀνδρικό μοναστήρι. Τό σημερινό κτηριακό συγκρότημα, πού συγκλονίζει τόν ἐπισκέπτη μέ τήν ἐπιβλητικότητά του, ὁλοκληρώθηκε ἀπό τό πρῶτο μισό τοῦ 19ου ὥς τίς ἀρχές τοῦ 20οῦ αἰώνα. Τό παλαιότερο κτίσμα τῆς Μονῆς εἶναι ὁ πύργος, ὁ ὁποῖος διασώζεται μέχρι σήμερα. Τό εὐρύχωρο καθολικό της εἶναι ἀφιερωμένο στήν Γέννηση τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, φέρει πέντε θόλους καί ἔχει δύο παρεκκλήσια ἑκατέρωθεν καθώς καί ἐξωνάρθηκα. Περίφημες εἶναι οἱ τοιχογραφίες τοῦ καθολικοῦ καί τό ἐπίχρυσο ξυλόγλυπτο τέμπλο του. Τό πολυτιμότερο κειμήλιο εἶναι τό ἄφθαρτο σκήνωμα τοῦ ἁγίου Ἰωάννου, τό ὁποῖο εἴχαμε τήν μεγάλη χαρά καί εὐλογία νά προσκυνήσουμε καί νά λάβουμε τήν χάρη του.

 Στό μουσεῖο τῆς Μονῆς, τό ὁποῖο ἐπισκεφθήκαμε, φυλάσσονται πολύτιμα κειμήλια, ἱερά ἐκκλησιαστικά σκεύη, παλαιές φορητές εἰκόνες, ἄμφια, ἑλληνικά καί σλάβικα χειρόγραφα κ.ἄ. Ἕνα ἀπό τά πολυτιμότερα ἐκθέματα τοῦ μουσείου εἶναι καί ἕνας ἀμφίπλευρος ξυλόγλυπτος ξύλινος σταυρός -ὕψους περίπου 45 ἑκατοστῶν- μέ σκηνές ἀπό τήν Ἁγία Γραφή. Ὁ ξυλογλύπτης μοναχός Ραφαήλ πού τεχνούργησε τόν σταυρό αὐτό, ἐργάστηκε ἐπίπονα ἐπί δεκαπέντε χρόνια μέ τήν βοήθεια μεγενθυντικοῦ φακοῦ, ὥστε νά φέρει εἰς πέρας ἕνα καταπληκτικό ἔργο τέχνης, ἕνα ἔργο ζωῆς. Μόλις τό ὁλοκλήρωσε, ἔφυγε καί ἀπό τήν ζωή αὐτή. 

Πλήθη προσκυνητῶν, τουριστῶν, ἐπισκεπτῶν, περιέργων, ἀδιάφορων ἴσως...ἀπ᾿ ὅλα τά μέρη τοῦ κόσμου πηγαινοέρχονταν ἀσταμάτητα στούς χώρους τῆς Μονῆς. Ὁ καθένας κάτι ἀναζητοῦσε, κάτι ἔψαχνε νά βρεῖ...Ἐμεῖς, ἐκτός ἀπό τήν κατάνυξη, τόν θαυμασμό, τό δέος πού νοιώσαμε ἀντικρίζοντας ὅλα αὐτά, ἀναζητήσαμε καί τό θαῦμα στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου πού ἀναφέρει τά πάντα στήν ἀσύλληπτη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ...

Ἑπόμενος σταθμός μας ἦταν τό Μελένοικο (σημερινό Μέλνικ), λίγα χιλιόμετρα μακριά ἀπό τά ἑλληνικά σύνορα.  Ἡ ἑλληνικότατη ἄλλοτε πόλη τῆς ΒΑ Μακεδονίας (ἱδρύθηκε ἐπί ἐποχῆς τοῦ αὐτοκράτορα Ἰουστινιανοῦ), σήμερα -μετά τή συνθήκη τοῦ Βουκουρεστίου, τό 1913- περιλαμβάνεται στή ΝΔ Βουλγαρία. Τό Μελένοικο ὑπῆρξε σημαντικότατο ἐθνικό κέντρο ἐπί Βυζαντινῆς περιόδου. Ὅμως παρά τήν ἦττα τῆς Βουλγαρίας στόν Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο, μέ τήν Συνθήκη τοῦ Βουκουρεστίου (28 Ἰουλίου 1913) ἐπιδικάστηκε στήν Βουλγαρία. Οἱ Ἕλληνες κάτοικοι ἀναγκάστηκαν τότε νά ἐγκαταλείψουν τήν πόλη καί νά ἐγκατασταθοῦν στό Σιδηρόκαστρο. Στό Μελένοικο ὑπάρχουν πολλοί βυζαντινοί ναοί ὥστε νά χαρακτηρίζεται ὡς ὁ Μυστρᾶς τῆς νοτιοδυτικῆς Βουλγαρίας. Ἐμεῖς, ταπεινοί προσκυνητές, μέ ἐπικεφαλῆς τόν σεβαστό Καθηγούμενο π.Χρυσόστομο ὁδηγήσαμε τά βήματά μας σ᾿ ἕνα ὀρθόδοξο μοναστήρι τοῦ 12ου αἰώνα (ἀφιερωμένο στό Γενέσιο τῆς Θεοτόκου), μέ ἔντονο παντοῦ τό ἑλληνικό στοιχεῖο ἑνός χιλιόχρονου πολιτισμοῦ, πού κάποτε μεγαλουργοῦσε καί ἐξέπεμπε τήν ἀκτινοβολία του σέ ὅλη τήν οἰκουμένη. Ὁ ναός εὐωδίαζε... βυζαντινό θυμίαμα (ἀντικρίζαμε εἰκόνες καί τοιχογραφίες μέ ὀνόματα Ἁγίων γραμμένα στά Ἑλληνικά! Προσκυνήσαμε μάλιστα ἀντίγραφο τῆς Παναγίας τῆς «Πορταΐτισσας» -τῆς Μονῆς Ἰβήρων στήν ὁποία ὑπαγόταν ὡς μετόχιο- καί οἱ καρδιές μας «ταξίδεψαν» στό Ἅγιο Ὄρος...). Κι ἐκεῖ «ψηλαφίσαμε» μέ τίς αἰσθήσεις μας ὅσα κάποτε εἴχαμε δικά μας καί τά χάσαμε...

Ἀφήσαμε ἐδῶ ἕνα μέρος ἀπό τήν καρδιά μας καί ἀναχωρήσαμε μέ μόνιμη πλέον τήν αἴσθηση ὅτι ὁ ἑλληνοχριστιανικός πολιτισμός ἔχει τελικά ἀφήσει παντοῦ, σέ πολλά σημεῖα τῆς γῆς τά ἀποτυπώματά του. Ἀποχαιρετώντας κάποια στιγμή καί αὐτό τό Μοναστήρι, συνειδητοποιήσαμε τό μεγάλο προνόμιο νά εἴμαστε ὀρθόδοξοι χριστιανοί!