Ἡ μελέτη τῶν ἔργων τῶν ἁγίων Πατέρων

Ἁγίου Ἰγνατίου Μπριαντσανίνωφ

Ἰδιαίτερη ἐπίδραση ἀσκεῖ στήν ψυχή ἑνός ἀνθρώπου ἡ γνωριμία καί ἐπικοινωνία του μέ ἄλλους ἀνθρώπους. Σοφία τοῦ χαρίζει ἡ ἐπικοινωνία του μ᾿ ἕναν σοφό, ὑψηλές σκέψεις καί ὡραῖα αἰσθήματα ἡ ἐπικοινωνία του μ᾿ ἕναν ποιητή, γεωγραφικές γνώσεις ἡ ἐπικοινωνία του μ᾿ ἕναν περιηγητή. Καί, βέβαια, ἡ γνωριμία καί ἐπικοινωνία του μέ τούς ἁγίους τόν φέρνει κοντά στήν ἁγιότητα, τόν κάνει, ἄν τό θέλει κι αὐτός, ἅγιο. «Μαζί μέ τόν ὅσιο», λέει ὁ ψαλμωδός, «θά είσαι κι ἐσύ ὅσιος, μαζί μέ τόν ἀθῶο ἄνθρωπο θά είσαι κι ἐσύ ἀθῶος καί μαζί μέ τόν ἐκλεκτό θά είσαι ἐκλεκτός»¹.

Θέλεις νά ἀνήκεις στήν οὐράνια κοινωνία τῶν ἁγίων; Θέλεις νά γίνεις μέτοχος τῆς μακαριότητας τους; Πλησίασέ τους καί γνώρισέ τους ἀπό τώρα, ἀπό τή σύντομη ἐπίγεια ζωή, τήν ὁποία ἡ Γραφή δέν ὀνομάζει κάν ζωή ἀλλά προσωρινή διαμονή².Ὅταν βγεῖς ἀπό τήν πρόσκαιρη κατοικία σου, τό σῶμα, ἐκεῖνο θά σέ δεχθοῦν κοντά τους σάν γνώριμό τους καί φίλο τους³.

Δέν ὑπάρχει πιό στενή γνωριμία, πιό στενή σχέση ἀπ᾿ αὐτήν πού δημιουργεῖ ἡ ταυτότητα σκέψεων, αἰσθημάτων καί σκοπῶν⁴. Ὅπου ὑπάρχει ὁμοφροσύνη, ἐκεῖ θά ὑπάρχει ὁπωσδήποτε καί ὁμοψυχία, ἐκεῖ καί ἕνας σκοπός, ἐκεῖ καί κοινή προσπάθεια καί κοινή ἐπιτυχία.

Οἰκειώσου τή σκέψη καί τό πνεῦμα τῶν ἁγίων Πατέρων, μελετώντας τά ἔργα τους. Οἱ ἅγιοι Πατέρες ἐκπλήρωσαν τόν σκοπό τους, τή σωτηρία. Ὅμοια κι ἐσύ θά ἐκπληρώσεις τόν σκοπό σου, θά σωθεῖς, ἄν γίνεις ὁμόγνωμος, ὁμόβουλος καί ὁμόψυχος τῶν ἁγίων Πατέρων.

Ὁ οὐρανός δέχτηκε τούς ἁγίους Πατέρες στά μακάρια σκηνώματά του. Ἔτσι ἔδειξε πώς ἐπιδοκιμάζει τίς σκέψεις, τά αἰσθήματα καί τίς πράξεις τῶν ἁγίων Πατέρων, πού κατέθεσαν τόν νοῦ, τήν καρδιά καί τή βιοτή τους στά συγγράμματά τους. Αὐτό σημαίνει πώς ἡ πνευματική χειραγωγία μας ἀπό τά ἁγιοπατερικά συγγράμματα είναι ἀπόλυτα ἀξιόπιστη, ἐπικυρωμένη ἀπό τόν ἴδιο τόν οὐρανό!

Ὅλα τά ἔργα τῶν ἁγίων Πατέρων γράφτηκαν μέ τόν φωτισμό καί τήν ἐπιφοίτηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Θαυμαστή είναι ἡ συμφωνία τους, θαυμαστή καί ἡ χρήση τους. Ὅποιος χειραγωγεῖται ἀπ᾿ αὐτά, δίχως ἀμφιβολία χειραγωγεῖται ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα.

Ὅλα τά νερά τῆς γῆς χύνονται καί συνενώνονται στόν ὠκεανό. Ὅλα τά ἔργα τῶν Πατέρων συνενώνονται στό Εὐαγγέλιο. Ὅλα μᾶς διδάσκουν τήν ἀκριβή τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ. Ὅλων ἀρχή καί τέλος, πηγή καί πεμπτουσία είναι τό Εὐαγγέλιο.

Οἱ ἅγιοι Πατέρες μᾶς μαθαίνουν πῶς νά προσεγγίζουμε τό Εὐαγγέλιο, πῶς νά τό μελετᾶμε καί πῶς νά τό κατανοοῦμε σωστά, καθώς ἐπίσης καί τό τί συμβάλλει στήν κατανόησή του ἤ, ἀπεναντίας, τήν ἐμποδίζει. Γι᾿ αὐτό στήν ἀρχή τῆς πνευματικῆς σου πορείας νά μελετᾶς περισσότερο τά ἔργα τῶν Πατέρων καί, ὅταν ἐκεῖνοι σέ διδάξουν τόν τρόπο τῆς ὀρθῆς εὐαγγελικῆς μελέτης, τότε πιά κατεξοχήν τό Εὐαγγέλιο νά διαβάζεις.

Μή νομίζεις ὅτι σοῦ φτάνει ἡ μελέτη τοῦ Εὐαγγελίου καί ὅτι δέν σοῦ χρειάζεται ἡ μελέτη τῶν Πατερικῶν συγγραμμάτων. Μιά τέτοια σκέψη είναι ὑπερήφανη καί ἐπικίνδυνη. Καλύτερα είναι νά σέ ὁδηγήσουν στό Εὐαγγέλιο οἱ ἅγιοι Πατέρες σάν παιδί τους ἀγαπημένο, πού πῆρε τήν πρώτη ἀγωγή καί μόρφωση ἀπό τά συγγράμματά τους.

Ὅσοι μέ ἀφροσύνη καί ἀλαζονεία ἀπορρίπτουν τούς ἁγίους Πατέρες, προσεγγίζοντας ἄμεσα, μέ τυφλή θρασύτητα, ἀφώτιστο νοῦ καί ἀκάθαρτη καρδιά τό Εὐαγγέλιο, ἀπορρίπτονται ἀπ᾿ αὐτό καί πέφτουν σέ ὀλέθρια πλάνη. Τό Εὐαγγέλιο ἀφήνει μόνο τούς ταπεινούς νά τό προσεγγίσουν.

Ἡ μελέτη τῶν Πατερικῶν κειμένων είναι ἡ μητέρα καί ἡ βασίλισσα ὅλων τῶν ἀρετῶν. Ἀπό τά κείμενα αὐτά διδασκόμαστε τό ἀληθινό νόημα τῆς Ἁγίας Γραφῆς, τήν ὀρθή πίστη, τήν εὐαγγελική ζωή, κοντολογίς τή χριστιανική τελειότητα καί τή σωτηρία. Ἡ μελέτη τῶν Πατερικῶν κειμένων, μέ τήν καθοδήγηση τῶν πνευματοφόρων διδασκάλων, είναι ὁ κύριος χειραγωγός ὅσων ἐπιθυμοῦν νά τελειωθοῦν πνευματικά καί νά σωθοῦν.

Τά Πατερικά βιβλία μοιάζουν μέ καθρέφτες. Κοιτάζοντας μέσα τους συχνά καί προσεκτικά, ἡ ψυχή μπορεῖ νά δεῖ ὅλες τίς ἐλλείψεις καί τά ἐλαττώματά της. Μοιάζουν, ἐπίσης, μέ μιά πλούσια συλλογή ποικίλων φαρμάκων. Σ᾿ αὐτήν ἡ ψυχή μπορεῖ νά βρεῖ τό κατάλληλο φάρμακο γιά κάθε της ἀσθένεια.

Ὁ ἅγιος Ἐπιφάνιος Κύπρου ἔλεγε: «Τά χριστιανικά βιβλία είναι ἀναγκαῖο ἀπόκτημα γι᾿ αὐτούς πού τά ἔχουν. Γιατί καί ἡ θέα μόνο τῶν βιβλίων αὐτῶν μᾶς κάνει πιό δυσκίνητους πρός τήν ἁμαρτία καί μᾶς σπρώχνει νά σηκωθοῦμε πρός τήν ἀρετή»⁵.

Ἡ μελέτη τῶν ἔργων τῶν ἁγίων Πατέρων πρέπει νά γίνεται καθημερινά, μέ ἐπιμέλεια καί προσοχή. Ὁ ἀόρατος ἐχθρός μας, ὅπως λέει ὁ σοφός Σολομῶν, «μισεῖ κάθε φωνή μέ τήν ὁποία (οἱ ἄνθρωποι εἰδοποιοῦνται καί ) ἀσφαλίζονται ἀπ᾿ αὐτόν»⁶, γι᾿ αὐτό μισεῖ ἰδιαίτερα τή φωνή τῶν Πατέρων. Αὐτή ἡ φωνή ἀποκαλύπτει τίς ἐπιβουλές του καί τήν πανουργία του, τίς παγίδες του καί τόν τρόπο τῆς δράσεως του. Γι᾿ αὐτό πασχίζει νά μᾶς ἀποτρέψει ἀπό τή σωτήρια μελέτη τῶν Πατερικῶν βιβλίων μέ κάθε τρόπο, εἴτε ὑποβάλλοντάς μας ὑπερήφανους καί βλάσφημους λογισμούς εἴτε ρίχνοντάς μας σέ μάταιες μέριμνες εἴτε ἐμπνέοντάς μας ἀκηδία καί ἀνία εἴτε σκοτίζοντας τόν νοῦ μας μέ τή λήθη. Ἀπό τόν πόλεμο τοῦτο τοῦ ἐχθροῦ μποροῦμε νά ἀντιληφθοῦμε πόσο σωτήρια είναι γιά μᾶς ἡ Πατερική μελέτη καί πόσο βλαπτική γιά τόν ἐχθρό. Είναι ὅπλο πού τόν ἐξουδετερώνει καί τόν θανατώνει. Γι᾿ αὐτό τό μισεῖ τόσο. Γι᾿ αὐτό ἐπίμονα προσπαθεῖ νά τό ἁρπάξει ἀπό τά χέρια μας.

Ὁ καθένας ἄς ἐπιλέγει τά Πατερικά ἀναγνώσματα πού ταιριάζουν στόν τρόπο τῆς ζωῆς του. Ὁ ἀναχωρήτης ἄς διαβάζει τούς Πατέρες πού ἔγραψαν γιά τήν ἡσυχαστική ζωή, ὁ κοινοβιάτης τούς Πατέρες πού ἔγραψαν γιά τήν κοινοβιακή ζωή, ὁ λαϊκός χριστιανός, πού ζεῖ μέσα στόν κόσμο, τούς Πατέρες πού ἀπευθύνουν τίς διδαχές τους γενικά σ᾿ ὅλους τούς χριστιανούς.

Σ᾿ ὅποιο δρόμο σωτηρίας κι ἄν ἔχεις κληθεῖ, μπορεῖς νά ἐντρυφήσεις στά ἔργα τῶν Πατέρων καί νά ὠφεληθεῖς πολύ ἀπό τή θεόπνευστη διδασκαλία τους. Ὁπωσδήποτε, πάντως, τά ἀναγνώσματά σου πρέπει νά είναι ἀντίστοιχα τῆς μορφῆς τῆς ζωῆς σου. Διαφορετικά, θά γεμίσεις τόν νοῦ σου μέ σκέψεις καί ἰδέες ἅγιες, βέβαια, ἀλλά ἀταίριαστες σ᾿ ἐσένα καί ἀνεφάρμοστες στήν πράξη, πού θά σέ ἐξωθήσουν σέ μιάν ἄσκοπη δραστηριότητα, βασισμένη μόνο στή φαντασία καί στήν ἐπιθυμία. Ἔτσι τά ἔργα τῆς εὐσέβειας, πού ταιριάζουν σ᾿ ἐσένα καί πού ζητάει ἀπό σένα ὁ Θεός, θά ξεγλιστροῦν μέσ᾿ ἀπό τά χέρια σου. Δέν θά γίνεις παρά ἕνας ἄκαρπος ὀνειροπόλος, καθώς οἱ σκέψεις σου, ἀσυμβίβαστες μέ τή μορφή τῆς ζωῆς σου, ἀναπόφευκτα θά προξενοῦν στήν καρδιά σου σύγχυση, στή συμπεριφορά σου ἀντιφατικότητα, σ᾿ ἐσένα καί τούς πλησίον σου πιέσεις δυσμενεῖς. Μέ τή σφαλερή μελέτη τῆς Γραφῆς καί τῶν Πατέρων εὔκολα ξεστρατίζει κανείς ἀπό τόν δρόμο τῆς σωτηρίας στά σκοτεινά δάση καί στούς βαθεῖς γκρεμούς τῆς καταστροφῆς, ὅπως τό ἔπαθαν πολλοί.

Τέλος καί τῷ Βασιλεῖ τῶν αἰώνων

ἀφθάρτῳ ἀοράτῳ μόνῳ σοφῷ Θεῷ

τιμή καί δόξα εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Ἀμήν.

(Ἁγίου Ἰγνατίου Μπριαντσανίνωφ, ἀπό τό βιβλίο: “ΑΣΚΗΤΙΚΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ” ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗ)

1Ψαλμ. 17:26-27.

2Βλ. Α΄ Πέτρ. 1:17. 2:11.

3Πρβλ. Λουκ. 16:9.

4Πρβλ. Α΄ Κορ. 1:10.

5Τό Γεροντικόν, Ἅγιος Ἐπιφάνιος Κύπρου, ἀπόφθεγμα η΄.

6Παροιμ. 11:15.

ΠΗΓΗ hristospanagia