«Πρόβλημά σου», «πρόβλημά μου» ή «πρόβλημά μας»;

 Ηλιάδης Σάββας, δάσκαλος

«Πρόβλημά σου». «Πρόβλημά σας». «Πρόβλημά τους»: Η αποξένωση στο απόγειό της! Φράσεις σκληρές, ψυχρές και αφιλάνθρωπες, που εκστομίζονται συχνά αυτόν τον καιρό, καθώς πολλοί συνάνθρωποί μας βρέθηκαν στη δύσκολη θέση να πάρουν μια απόφαση ζωής, όσον αφορά την προσωπική τους επιλογή.  Και πληγώνουν οι φράσεις αυτές και ψυχραίνουν τις καρδιές των συγγενών μας, των συναδέλφων μας. Οι λέξεις αυτές, οι οποίες είναι ψυχρές σαν το κλίμα, την ιδιοσυγκρασία αλλά και τη νοοτροπία των λαών, από όπου προέρχονται. Διότι δεν είναι γέννημα της ελληνικής καρδιάς, της ιστορίας και της γλώσσας αλλά της κοινωνικής, θρησκευτικής και πολιτιστικής γενικότερα κουλτούρας της Δύσεως! «It`s your problem»!

Προσπαθούμε  να τις μετρήσουμε,  έχοντας ως μέτρο τη δική μας παράδοση, όμως  δεν μετριούνται με δικές μας πνευματικές ζυγαριές και δεν βρίσκουμε να έχουν κάποια σχέση. Δεν ταιριάζουν ούτε με το Ευαγγέλιο ούτε με τη μακραίωνη ρωμαίικη παράδοσή μας, την ελληνορθόδοξη, αλλά ούτε και με αυτήν απλώς τη λεγόμενη ανθρωπιά, που κουβαλάει, έστω και «ξεφουσκωμένη», από τους πατεράδες του ο Έλληνας. 

Φράσεις με περιεχόμενο προτεσταντικής  βιοθεωρίας και πρακτικής. Φορτωμένες τάχα με λογική. Η λογική πρωτομάστορας του παραλόγου. Άμα δεν μπορείς, «πρόβλημά σου». Υπάρχει κάποιος άλλος, κάποιος κοινωνικός ή κρατικός φορέας, που θα νοιαστεί και για σένα. Αλλά και μένα «πρόβλημά μου», γιατί έχω αξιοπρέπεια και δε χρειάζομαι τη βοήθεια κανενός. Αν χρειαστώ, υπάρχει και για μένα ο φορέας. Με λίγα λόγια, μου αρκεί που δε σε φορτώνομαι, άνθρωπέ μου! Παρέα η μάνα υπερηφάνεια με τα παιδιά της, τη φιλαυτία και την αφιλανθρωπία, με αποτέλεσμα την αποποίησή της κατά φύση και κατά συνείδηση ευθύνης προς τον πλησίον.

 «Πρόβλημά σου». Δεν είναι απλώς ένας λόγος , αλλά ένα από τα πολλά  δείγματα  του  προς διαμόρφωση νέου ήθους και τρόπου ζωής και στην πατρίδα μας. Φαίνεται τώρα, στις ώρες που ζητούν κάποιες ψυχές συναντίληψη και κατανόηση! Βέβαια, εν πολλοίς  λέγεται από τον Έλληνα χωρίς συναίσθηση των προεκτάσεων που μπορεί να έχει στις ψυχές και στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Ο Έλληνας δεν ήξερε ποτέ να εκφράζεται μ΄ αυτόν τον τρόπο. Ήξερε από πάντα να μιλά και  να ενεργεί καρδιακά, ανθρώπινα, με τρέλα θα μπορούσαμε να πούμε. Να μπαίνει θυσιαστικά στον πόνο και στη χαρά του άλλου. Και ήταν αυτό η σωτηρία μας ανέκαθεν  ως λαού, διότι είχαμε  πάντοτε οδηγούς τους ήρωες, τους αγίους μας, την ιστορία μας και τον γνήσιο ευαγγελικό λόγο.

Ο Μέγας Βασίλειος ερμηνεύοντας στο κατά Ματθαίον (ε,42): «τῷ αἰτοῦντί σε δίδου, καὶ τὸν θέλοντα ἀπὸ σοῦ δανείσασθαι μὴ ἀποστραφῇς», σχολιάζει: «Ο λόγος αυτός του Ευαγγελίου μάς προσκαλεί να γίνουμε  κοινωνικοί και  φιλάλληλοι, που είναι τα οικεία στη φύση μας. Διότι ο άνθρωπος είναι ζώο πολιτικό και ζητά τη συναναστροφή.Kατά δε την καθ΄ ημέρα ζωή του και τη συναναστροφή με τους άλλους  είναι αναγκαίο να δίνει με ευκολία, ώστε να επανακάμψει αυτός που έχει ανάγκη». Φυσικά το να δίνει κανείς δεν περιορίζεται μόνο στα υλικά. Αφορά και στην  ψυχική και πνευματική υποστήριξη. Ακόμα και  στο ελάχιστο΄ σε μια απλή κουβέντα, που θα αναπαύσει, που θα ξεκουράσει στη δύσκολη ώρα την κουρασμένη ψυχή του αδελφού.

 «Πρόβλημά σου»! Είναι δυνατόν να λέει ο Έλληνας στο συνάνθρωπό του, στον συνάδελφό του, στον γείτονά του, στον χωριανό του αυτή τη φράση; Όχι. Είναι ντροπή για μας αυτού του είδους οι νοοτροπίες. Ζούμε ο ένας για τον άλλο. Δεν πορευόμαστε ο ένας χωρίς τον άλλο. Δεν προκόβουμε ως έθνος και δεν σωζόμαστε ο ένας χωρίς τον άλλο. Ας θυμηθούμε μόνο τις προκλήσεις των καιρών και τις προσκλήσεις της πατρίδας σε επιστράτευση! Όλοι μαζί! Διαβάζει κανείς για την επιστράτευση του Α΄ Βαλκανικού πολέμου, η οποία έγινε αυτόν το μήνα, (30 Σεπτεμβρίου1912) αλλά και γι` αυτήν του 1940! Τι φρόνημα, τι κλίμα ενότητας και συναλληλίας! Αγγίζουν την καρδιά! Μιλούν στην καρδιά!

Αλλά και από την άλλη τις «Aγάπες» κατά τους αποστολικούς χρόνους και στη συνέχεια τις  «παγκοινιές». Η συνήθεια της ρωμαίικης παράδοσης, που σήμερα συνεχίζεται στα μοναστήρια, όπου με έργα αγάπης από κοινού οι χριστιανοί δεν άφηναν ποτέ κανέναν μόνο του στο «πρόβλημά του». Έτρεχαν να παρηγορήσουν την χήρα, να την βοηθήσουν, για να σπείρει τα χωράφια της και να τα θερίσει. Όλοι μαζί να διορθώσουν το χαλασμένο σπίτι του φτωχού γείτονα! Να χτίσουν ένα σπίτι για μια οικογένεια άστεγη! Να κόψουν ξύλα για τον χειμώνα στην απορφανισμένη οικογένεια! Να φιλοξενήσουν τον ξένο περαστικό, που ξέμεινε στο δρόμο του. Πράξεις αυτονόητα φυσιολογικές, λογικές, που ανέδιδαν ευωδία πνευματική με την υπερχείλιση της φιλανθρωπίας και της αληθινής αγάπης!

«Πάντες δὲ οἱ πιστεύσαντες ἦσαν ἐπὶ τὸ αὐτὸ καὶ εἶχον ἅπαντα κοινά, καὶ τὰ κτήματα καὶ τὰς ὑπάρξεις ἐπίπρασκον καὶ διεμέριζον αὐτὰ πᾶσι καθότι ἄν τις χρείαν εἶχε». «Όλοι δε οι πιστοί έμεναν μαζί και τα είχαν όλα από κοινού και πουλούσαν τα κτήματά τους και τις περιουσίες τους και τα μοίραζαν σε όλους, ανάλογα με την ανάγκη που είχε ο καθένας» (Πρ. β,44-45)

Ο Θεοδώρητος ερμηνεύοντας το στίχο από την Α΄Κορινθίους, ιβ΄,26,: «καὶ εἴτε πάσχει ἓν μέλος, συμπάσχει πάντα τὰ μέλη, εἴτε δοξάζεται ἓν μέλος, συγχαίρει πάντα τὰ μέλη», λέει: «Αυτήν πρέπει να βρούμε ως την τέλεια κοινωνία, όπως λειτουργούν τα μέλη του σώματος». Και συνεχίζει ο άγιος Θεοφύλακτος Βουλγαρίας: «Η ακριβής ένωση(σε μια όντως ανθρώπινη και χριστιανική κοινωνία)  καθιστά κοινές  τις συμφορές και τις ευχάριστες στιγμές», όπως και κατά το αποστολικό: «χαίρειν μετά χαιρόντων και κλαίειν μετά κλαιόντων». «Να χαίρεσαι με αυτούς που χαίρονται και να κλαις με αυτούς που κλαίνε». (Ρωμ.ιβ,15). Εδώ γράφει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος κάτι πολύ συγκινητικό. Το παραθέτω αυτούσιο: «Φιλοσοφωτέρας δείται ψυχής το χαίρειν μετά χαιρόντων μάλλον ή το κλαίειν μετά κλαιόντων. Τούτο μεν γαρ και η φύσις αυτή κατορθοί… Εκείνο δε γενναίας σφόδρα δείται ψυχής, ώστε τω ευδοκιμούντι μη μόνον μη φθονείν αλλά και συνήδεσθαι. Διά τούτο (το χαίρειν) και πρότερον αυτό τέθηκε».  Χρειάζεται μεγάλη καρδιά να φτάσει κανείς να χαίρεται με την χαρά του άλλου, παρά να κλαίει με τον πόνο του. Διότι το δεύτερο, το να πονάς με τον πόνο του πλησίον, είναι το πιο φυσιολογικό, είναι μέσα μας, το απαιτεί η ίδια η φύση μας. Ε, λοιπόν, ούτε αυτό δεν μπορoύμε να κάνουμε και να σταθούμε δίπλα στους συνανθρώπους μας, που δοκιμάζονται;

«Πρόβλημά σου»! Μια λέξη. Κι όμως, όποιος έλαχε να την δεχτεί ως απάντηση, σε κάποια συζήτηση, σε κάποια δύσκολη ώρα, σε ώρα  ανάγκης και αδιεξόδου, όπως αυτήν που βιώνουν σήμερα χιλιάδες οικογένειες, μόνο εκείνος μπορεί να καταλάβει πόσο δηλητήριο περιέχει και πόσο πληγώνει και δημιουργεί τη βαθιά και βαριά αίσθηση της απόρριψης, της εγκατάλειψης, της αδυσώπητης μοναξιάς, της απογοήτευσης, της απελπισίας. Το «εγώ» και το «εσύ»  στη δόξα του. Μόνος, χωρίς τον συνάνθρωπο, χωρίς τον πλησίον. Ω, της απανθρωπιάς!

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ερμηνεύοντας στην προς Ρωμαίους επιστολή (ιβ,10): «τῇ φιλαδελφίᾳ εἰς ἀλλήλους φιλόστοργοι, τῇ τιμῇ ἀλλήλους προηγούμενοι», σχολιάζει: «Τίποτε δεν κάνει τόσο αγαπητούς τους ανθρώπους, όσο το να βιάζονται να προλάβουν ποιος να αποδώσει πρώτος  τιμή στον πλησίον».

Αλλά και ο άγιος Παΐσιος λέει: «Είμαστε υποχρεωμένοι τον πόνο του άλλου να τον κάνουμε δικό μας… Πάντα προσπαθώ να δίνω τον εαυτό μου ολόκληρο. Λίγο να έχω γνωρίσει κάποιον, με απασχολεί, τον παρακολουθώ».

Ποια σχέση μπορεί να έχει ο ευαγγελικός λόγος και ο λόγος των αγίων με το φρόνημα, τη νοοτροπία που κρύβει μέσα της  η φράση «πρόβλημά σου» και η εξ αυτής απορρέουσα συμπεριφορά;

Ο άγιος Θεοφύλακτος Βουλγαρίας , σχολιάζοντας στο στίχο προς Φιλιππησίους (β΄,4): «μὴ τὰ ἑαυτῶν ἕκαστος σκοπεῖτε, ἀλλὰ καὶ τὰ ἑτέρων ἕκαστος», γράφει: «Όταν εγώ επιθυμώ το δικό σου συμφέρον και συ πάλι το δικό μου, τότε δε χωράει  πλέον ούτε κενοδοξία ούτε διχόνοια ούτε κανένα από τα κακά». Λοιπόν, εδώ ο άγιος επισημαίνει διακριτικά πώς μπορεί να  επέλθει η διχόνοια. Όταν το ατομικό συμφέρον υπερέχει αδιακρίτως του γενικού, τότε γινόμαστε παιχνίδι στα χέρια του διαβόλου και των παθών μας.

 Η κατάθλιψη και οι συγγενείς ασθένειες με τις αυτοκτονίες και τις θηριώδεις πράξεις, κατάντησαν μάστιγα για τις «προηγμένες χώρες», τώρα δε και για την πατρίδα μας! Αν θέλουμε να μείνουμε όρθιοι από αυτήν τη λαίλαπα, πρέπει να το πάρουμε  σοβαρά. Να συνεχίσουμε προσεκτικά, σεβόμενοι τον φυσιολογικό και τον κατά παράδοσή μας τρόπο ζωής, «παρακολουθώντας» ο ένας τον πόνο του άλλου.

     Να γίνουμε «κατάσκοποι του Θεού»! Διότι αυτή μας εγγυάται την αρχή και το τέλος της φυσιολογικής ζωής του κοινωνικού όντος, του ανθρώπου: Η ΑΓΑΠΗ ΣΤΟΝ ΠΛΗΣΙΟΝ!