Ψυχωφελή ερμηνευτικά σχόλια επί των Ευαγγελίων, σχετικά με την αξιοποίηση του χρόνου

 Επιμέλεια – Μετάφραση: Σάββας Ηλιάδης - Δάσκαλος                  

     Λαμβάνοντας ως αφορμή την επερχόμενη γιορτή της Πρωτοχρονιάς και του «περάσματος» από τον ένα χρόνο στον άλλο, προσπαθήσαμε να συγκεντρώσουμε εν συντομία ελάχιστα ψυχωφελή ερμηνευτικά σχόλια επί των ευαγγελικών στίχων σχετικά με τον χρόνο, προς ωφέλεια των αγωνιζομένων αδελφών, κατά τους χαλεπούς τούτους καιρούς.

1. «Ἕτερος δὲ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ εἶπεν αὐτῷ· Κύριε, ἐπίτρεψόν μοι πρῶτον ἀπελθεῖν καὶ θάψαι τὸν πατέρα μου. ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῷ· ἀκολούθει μοι, καὶ ἄφες τοὺς νεκροὺς θάψαι τοὺς ἑαυτῶν νεκρούς» (Ματθ. 8,21-22).

     Ερμηνευτικό σχόλιο του Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου:

     «Για ποιο λόγο δεν επέτρεψε ο Χριστός στον μαθητή του, να πάει και να θάψει τον πατέρα του; Διότι και οι δικοί του ήταν ικανοί να εκπληρώσουν το έργο της ταφής και δεν επρόκειτο να μείνει άταφος, αλλά και αυτός, ο μαθητής, δεν ήταν ανάγκη να απομακρυνθεί από τα αναγκαιότερα … Άρα λοιπόν, λέει, δεν ήταν πράξη αχαριστίας και μάλιστα μεγάλης, το να μην παραβρεθεί στην ταφή του πατέρα του` αλλά το να διακόψει έργο αναγκαιότερο και να φύγει, αυτή ήταν πραγματικά πράξη εσχάτης αγνωμοσύνης. Διότι ο Χριστός δεν του επέτρεψε να φύγει, όχι βέβαια για να διδάξει το να απαξιώνουμε την απονομή τιμής σ` αυτός που μας γέννησαν και μας έφεραν στη ζωή, αλλά για να δείξει ότι τίποτε δεν πρέπει να είναι για μας αναγκαιότερο  από τα ουράνια πράγματα και ότι με κάθε βιάση και προθυμία πρέπει να ασχολούμαστε με αυτά και να μην αναβάλλουμε ούτε τον παραμικρό χρόνο, ακόμη και αν είναι πολύ απαραίτητα και κατεπείγοντα τα πράγματα της ζωής, τα οποία μας συνέχουν και μας προσελκύουν».

2. «Τῇ δὲ Ἐλισάβετ ἐπλήσθη ὁ χρόνος τοῦ τεκεῖν αὐτήν, καὶ ἐγέννησεν υἱόν» (Λουκ. 1,57).

     Σχόλιο του καθηγητή Παναγιώτη Τρεμπέλα:

«Αν και διά θαύματος συνέλαβε η Ελισάβετ, η κύηση του εμβρύου ακολούθησε τα στάδια  και την χρονική διάρκεια τα φυσικώς καθορισμένα. Οι περί ελέους επαγγελίες και υποσχέσεις του Θεού θα πραγματοποιηθούν, όταν έλθει το πλήρωμα του χρόνου και ο καιρός ο κατάλληλος για την ολοκλήρωσή τους. Πρέπει λοιπόν να εγκαρτερούμε με ακράδαντη ελπίδα, ελεύθεροι από κάθε αδημονία ή ανυπομονησία».

3. Όσο για τον παράλυτο, ο οποίος ήταν επί τριάντα οκτώ χρόνια στην κατάσταση αυτή και τον είδε ο Χριστός που καθόταν κοντά στην κολυμβήθρα περιμένοντας κάποιον να τον ρίξει μέσα, όταν ο άγγελος τάρασσε το νερό: «ἦν δέ τις ἄνθρωπος ἐκεῖ τριάκοντα καὶ ὀκτὼ ἔτη ἔχων ἐν τῇ ἀσθενείᾳ αὐτοῦ. τοῦτον ἰδὼν ὁ Ἰησοῦς κατακείμενον, καὶ γνοὺς ὅτι πολὺν ἤδη χρόνον ἔχει, λέγει αὐτῷ· θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι;» (Ιω. 5, 5-6), ερμηνεύει ο Ζιγαβηνός: «Αυτόν που κάθεται κοντά στην κολυμβήθρα πολύ χρόνο αλλά με καρτερικότητα, αυτόν προτιμά μεταξύ των άλλων ο Χριστός, από τη μια ως έχοντα ανάγκη μεγάλου ελέους, από την άλλη, για να διδάξει ότι οι καρτερικότεροι είναι αυτοί που λυγίζουν την αγάπη του Θεού και προσελκύουν το έλεός του».

4. «λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· τοσοῦτον χρόνον μεθ᾿ ὑμῶν εἰμι, καὶ οὐκ ἔγνωκάς με, Φίλιππε;» (Ιω. 14,9).

Όσον αφορά τον χρόνο παραμονής του Φιλίππου με τον Χριστό, ο οποίος ήταν από τους πρώτους και αυτός κάλεσε  και τον Ναθαναήλ να έρθει να τον δει, και το αίτημά του προς τον Κύριο να τους δείξει τον Πατέρα, σχολιάζει ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας: «(Θέλει να του πει ο Χριστός) πως αν και τόσος πολύς χρόνος πέρασε που είμαι μαζί σας και δεν σου ήταν αρκετός να μάθεις για μένα, αυτά που έπρεπε να μάθεις, παρέμεινες εν αγνοία ποιος είμαι εγώ κατά φύσιν και από πού προέρχομαι».

5. «Τοιαύτην γαρ ο Χριστός υπακοήν ζητεί παρ` ημών, ώστε μηδέ ακαριαίον αναβάλλεσθαι χρόνον, καν σφόδρα τι των αναγκαιοτάτων ημάς κατεπείγει» (Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος Ομιλία ΙΔ΄ εις το κατά Ματθαίον).

     «Τόσο μεγάλη υπακοή ζητά ο Χριστός από μας, ώστε να μην αναβάλλουμε ούτε τον παραμικρό χρόνο, έστω και αν μας πιέζει πάρα πολύ κάτι από τα αναγκαιότατα της ζωής».

6. «Ουδέν ούτω τον βίον ανατρέπει τον ημέτερον, ως το μέλλειν και αναβάλλεσθαι εν τη των αγαθών εργασία. Πολλάκις γουν τούτο και εκπεσείν ημάς του παντός εποίησεν» (Άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος).

     «Τίποτε δεν χαλάει τόσο πολύ τη ζωή μας, όσο το να αφήνουμε για το αύριο και να αναβάλλουμε την ενασχόλησή μας με την εργασία των αγαθών. Διότι, πολλές φορές αυτό μας έκανε να χάσουμε ολοτελώς την πνευματική μας κατάσταση».

7. Έχοντας ως ασφαλές σημείο αναφοράς πάντοτε τους αγίους μας στα θέματα της ζωής, του θανάτου και της αιωνιότητας, δίνουμε λίγο χώρο σε μια άξια προσοχής φιλοσοφική διατύπωση του διανοητή Χρήστου Μαλεβίτση (1927-1997) σχετικά με τον χρόνο, στην οποία προσφεύγει και επικεντρώνεται εντέλει στον αγιογραφικό, τον βιβλικό χώρο και μας κάνει μια πολύ ουσιώδη πρόταση, ως προς την αξιοποίησή του:

    «Ο χρόνος, ο οποίος απλώς ρέει, είναι κακός. Καθόσον τίποτε άλλο από τον θάνατο των ζωντανών πλασμάτων δεν μπορεί να υποσχεθεί. Το να ευχόμαστε «χρόνια πολλά» ή «και του χρόνου», ήδη σημαίνει πως έχουμε επίγνωση πως στον κόσμο τούτο τελούμε υπό αναστολή.

Για να αρθεί η κακία του χρόνου, πρέπει να αναιρεθεί ο ίδιος ο χρόνος και από παγανιστικός χρόνος να καταστεί βιβλικός καιρός. Κατά τούτο διαφέρει ο άνθρωπος από το ζώο: κατά το ότι μπορεί να υπερβεί το χρόνο. Και τον υπερβαίνει κατά αναβαθμούς».    

Πηγή: Υπομνήματα εις τα τέσσερα Ευαγγέλια (Παν. Τρεμπέλα)