Ο καρκίνος ως εχθρός: Από τις μάστιγες στα μαστίγια λέγοντας το Όργουελ-Ημών

Κωνσταντίνος Βαθιώτης

«Η Φώφη υπήρξε ένας μαχητής της ζωής, π ο λ ε μ ώ ν τ α ς με αξιοπρέπεια τις δυσκολίες της υγείας της και τον ε χ θ ρ ό που χτύπησε την οικογένειά της. Και έμεινε όρθια ώς το τέλος».

Με τα λόγια αυτά αποχαιρέτησε ο πολεμοχαρής Αδόλφος Εφιαλτάκης την Φώφη Γεννηματά.

Στο πάνθεον των ατελείωτων ορατών και αοράτων εχθρών του διεστραμμένου μητσοτακικού εγκεφάλου που κατακλύζεται καθημερινά από πολεμικές φαντασιώσεις, ο καρκίνος είναι ένας ακόμη εχθρός δεκτικός καταπολέμησης.

Βεβαίως, θα σπεύσουν κάποιοι χουντικοί αυλοκόλακες του τρισάθλιου πρωθυπουργού να τον υπερασπιστούν με το επιχείρημα της μεταφοράς:

Όταν πολιτογραφείται μεταφορικά ως αόρατος εχθρός ένας ιός που προκαλεί νόσηση, τι πιο λογικό να αντιμετωπίζεται ως εχθρός του οργανισμού και η ίδια η νόσος. Κι αφού ο καρκίνος είναι εχθρός του ανθρώπου, τούτος είναι εύλογο να θεωρεί ότι διεξάγει “πόλεμο” εναντίον του.

Άλλωστε, η μιλιταριστική ορολογία σε ζητήματα ασθενειών χρησιμοποιείται ήδη από τον καθηγητή Ιωάννη Ν. Ξηροτύρη σε ένα παλαιό άρθρο του το 1964 με τίτλο “Επίκαιρα Κοινωνικά Προβλήματα, η αδελφή νοσοκόμος και η κοινωνική αποστολή (ο γιατρός, ο άρρωστος και η αρρώστια)”, δημοσιευμένο σε ένα τεύχος του περιοδικού “Χρονικά του Πειραματικού Σχολείου του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης” (Χρόνος ΙΗ΄, Τεύχ. 71, σελ. 136 επ., 148). Εκεί ο συγγραφέας σημειώνει:

«Την αρρώστια θα μπορούσε να την παραστήσει κανένας, κατά συμβολικό τρόπο, με ένα ζωντανό ον που επιτίθεται εναντίον του ανθρώπου, σαν ένα δυνατό αγρίμι που τον αναγκάζει να επιστρατεύσει όλες του τις δυνάμεις ώς το έπακρο, για να αμυνθή και ν’ αποκρούσει το ωμό και άγριο αυτό θηρίο. Πρόκειται για μια πάλη δύο δυνάμεων, για μια αναμέτρηση δύο αντιπάλων, ποιος να καταβάλει τον άλλο».

Αλλά και προσφάτως, ο Καθηγητής Ανοσολογίας Αναστάσιος Γερμενής, στο βιβλίο του με τίτλο “Ανοσία. Αλληγορία και πραγματικότητα” (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2019, σελ. 33/34) σημειώνει ότι:

«Η σύγκλιση Ιατρικής και πολιτικής αποτυπώνεται […] στη χρήση μιλιταριστικών μεταφορών και εκφράσεων από τη βιοϊατρική γλώσσα» (για διεξοδικότερες συγκρίσεις βλ. Βαθιώτη, Από την τρομοκρατία στην πανδημία. Υποχρεωτικές ιατρικές πράξεις στον πόλεμο κατά του αόρατου εχθρού, εκδ. Αλφειός, Αθήνα 2021, σελ. 41 επ.).

Το πράγμα όμως δεν είναι τόσο απλό: Με βάση το μιλιταριστικό λεξιλόγιο των Νεοταξιτών, οι οποίοι στην βραδινή προσευχή τους, αντί για το Πάτερ-Ημών, λένε το Όργουελ-Ημών, το να ταμπελοποιείται ο μεν καρκίνος ως εχθρός, η δε προσπάθεια του ανθρώπου και των ιατρών για αντιμετώπιση της νόσου να χαρακτηρίζεται ως πόλεμος, εξυπηρετεί τον εθισμό του πολίτη στην ιδέα ενός διαρκούς πολέμου (βλ. Vidal, Διαρκής πόλεμος για διαρκή ειρήνη. Πώς καταφέραμε να γίνουμε τόσο μισητοί, μτφ.: Ν. Καλαϊτζή, εκδ. Scripta, Αθήνα 2004, ιδίως σελ. 61).

Όταν, λοιπόν, τα πάντα δαιμονοποιούνται ως εχθροί, εναντίον των οποίων διεξάγουμε ολοκληρωτικούς πολέμους, τότε επιτρέπονται και τα πάντα.

Έτσι, οι μάστιγες ανοίγουν το δρόμο στα μαστίγια: Στο βωμό του πολέμου κατά της μάστιγας των ναρκωτικών, της τρομοκρατίας, της πανδημίας, της πυρκαϊάς, της πλημμύρας, του σεισμού, της κλιματικής αλλαγής κ.ο.κ., θυσιάζονται με χρήση κρατικού μαστιγίου τα θεμελιώδη δικαιώματα και η αξιοπρέπεια του πολίτη, καθώς εν μια νυκτί κηρύσσεται η χώρα σε κατάσταση πολιορκίας (σημειωτέον ότι με μάχη ενάντια στο καρκίνο έχει παραλληλισθεί και ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας: Chomsky, Ο νέος πόλεμος ενάντια στην τρομοκρατία, εις: Η τρομοκρατία και η κοινωνία των πολιτών, μτφ.: Σ. Κακουριώτης / Γ. Γεωργιάδου / Π. Παπανδρέου, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2002, σελ. 92).

Δεδομένου δε ότι η χρήση των όρων “εχθρός” και “πόλεμος” είναι μεταφορική, καθόλου δεν πειράζει τους κυβερνώντες να κηρύσσουν και την κατάσταση πολιορκίας (άρ. 48 Συντ.) μεταφορικώς!

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος όμως βρίσκεται κάπου αλλού: Σε αυτήν καθ' εαυτήν την χρήση του μεταφορικού λεξιλογίου. Ένας πρωθυπουργός που μιλά στους πολίτες συνεχώς με πολεμικές μεταφορές σημαίνει ότι τους αντιμετωπίζει σαν βρέφη, τα οποία δεν δικαιούνται να έχουν λόγο· μόνο ο “πατερούλης” τους ξέρει ποιο είναι “το καλό τους”.

Μόλις που χρειάζεται να αναφερθεί ότι αυτά τα βρέφη νανουρίζονται νυχθημερόν από την τηλεόραση και τα λοιπά ΜΜΕ (σχεδόν άπαντα ελεγχόμενα από το ολοκληρωτικό Καθεστώς της υγειονομικής δικτατορίας), ώστε να διατηρούνται σε κατάσταση αμάθειας και ακρισίας, ανήμπορα να αντιληφθούν ότι ο πατερούλης τους είναι τύραννος με πατερναλιστικό προσωπείο.

Άκρως επίκαιρη η επισήμανση του Βασίλη Φίλια (Κοινωνιολογικές προσεγγίσεις, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1997, σελ. 182): «Η ουδετεροποίηση και η παθητικοποίηση της κοινής γνώμης είναι η υπ’ αριθ. 1 προϋπόθεση για την εμπέδωση κάθε μορφή τυραννίας».

Πάντως, «η γονεοποίηση της εξουσίας και η βρεφοποίηση της κοινωνίας» δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. «Ήταν και παραμένει ο ιστορικά αμετάλλακτος στόχος όλων των διαχειριστών της “νόμιμης” βίας, ανεξάρτητα από τις πολιτικές και ιδεολογικές ενδυμασίες τους» (βλ. Κλ. Γρίβα, εις: Αδόλφου Χίτλερ, Ο αγών μου, εκδ. Κάκτος, Αθήνα 2006, σελ. 33).

ΥΓ: Στην παλιά εποχή, το παρατσούκλι του καρκίνου ήταν: “επάρατος νόσος”. Σήμερα όμως, στο Βικιλεξικό διαβάζουμε ότι «η χρήση της έκφρασης θα πρέπει να αποφεύγεται, καθώς υπονοεί ότι η νόσος είναι καταραμένη και/ή ανίατη, και θεωρείται παρωχημένη αλλά και προσβλητική για τους πάσχοντες από καρκίνο». Την ίδια ώρα, βεβαίως, καθόλου δεν ενοχλούν οι απαξιωτικοί διαχωρισμοί και χαρακτηρισμοί σε βάρος όσων πολιτών αρνούνται τη βρεφοποίησή τους και διεκδικούν το δικαίωμά τους να ορίζουν μόνοι το σώμα τους και τις ουσίες που θα εισέρχονται σε αυτό.

ΠΗΓΗ facebook