ΕΝΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ ΠΛΑΝΗΣ

(1. Ἡ δαιμονική πλάνη τοῦ Νικήτα τοῦ ἐγκλείστου)

Ἀπ᾿ ὅλους τούς ἀγωνιστές τοῦ Χριστοῦ, περισσότερη τιμή πρέπει σ᾿ ἐκείνους τούς γενναίους πού ξεκόβουν ἀπό τήν παράταξη τῶν ἄλλων μαχητῶν, ὁρμοῦν ἄφοβα μπροστά καί πολεμοῦν τόν ἐχθρό μόνοι τους.

Σ᾿ αὐτούς τούς στρατιῶτες Του παραχωρεῖ κάποτε ὁ Κύριος νά συμβῆ μιά μεγάλη πτώση, μέ ἄρση τῆς χάριτός Του, «ἵνα μή ὑπεραίρωνται». Βλέποντας, ὡστόσο, τό ζῆλο καί τή γενναιότητά τους, δέν τούς ἐγκαταλείπει ὁριστικά, ἀλλ᾿ ἀφοῦ τούς παιδαγωγήση γιά ὁρισμένο χρόνο, τούς ἀποκαθιστᾶ καί τούς χαριτώνει πάλι, καθιστώντας τους ἀνίκητους ἀπό τούς δαίμονες.

Ἀνάμεσα σ᾿ αὐτούς τούς γενναίους πολεμιστές τοῦ Χριστοῦ μιά ἀπό τίς πρῶτες θέσεις κατεῖχε καί ὁ μακάριος Νικήτας ὁ ἔγκλειστος, μοναχός τῆς μονῆς τῶν Σπηλαίων.

Ὁ ὅσιος Νικήτας ἦταν νεώτερος κατά σάρκα ἀδελφός τοῦ μεγάλου Νίκωνος. Ὅταν λοιπόν ὁ τελευταῖος ἔγινε ἡγούμενος στήν Πετσέρσκαγια, ὁ Νικήτας ἄρχισε ἐπίμονα νά τόν παρακαλῆ:

–Δῶσ᾿ μου, γέροντα, εὐλογία ν᾿ ἀσκήσω τόν ἔγκλειστο βίο!

–Τέκνο μου, τοῦ ἀπαντοῦσε ὁ ὅσιος Νίκων, δέν θά σέ ὠφελήση αὐτό. Δέν μπορεῖς ἀκόμα, νέος μοναχός ὅπως εἶσαι, νά κλειστῆς μέσα σ᾿ ἕνα μικρό κελλί καί νά ἐπιδοθῆς στήν προσευχή. Δέν εἶναι γιά τά μέτρα σου αὐτή ἡ ἐργασία. Εἶναι ἀσφαλέστερο νά παραμείνης μαζί μέ

ὅλους τούς ἀδελφούς, νά κάνης ἀδιάκριτη ὑπακοή, νά ἐργάζεσαι μ᾿ ἐπιμέλεια στό διακόνημά σου, ν᾿ ἀσκῆς ὅλες τίς πρακτικές ἀρετές, καί νά ᾿σαι βέβαιος ὅτι δέν θά στερηθῆς τοῦ μισθοῦ σου. Δέν εἶδες τί ἔπαθε ὁ ἀδελφός μας Ἰσαάκιος; Θέλησε νά ζήση ἔγκλειστος, ἀπατήθηκε οἰκτρά ἀπό τούς δαίμονες καί μόνο ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ καί οἱ εὐχές τῶν ὁσίων πατέρων μας τόν σώσανε!

Ἀλλά παρ᾿ ὅλες τίς προσπάθειες τοῦ ὁσίου Νίκωνος νά τόν μεταπείση, ὁ Νικήτας ἐπέμενε:

–Ποτέ, ποτέ, πάτερ, δέν θ᾿ ἀπατηθῶ!  Θά σταθῶ δυνατός ἐναντίον τῶν δαιμονικῶν σκευωριῶν καί θά παρακαλέσω τό φιλάνθρωπο Θεό νά μοῦ δωρίση τό χάρισμα τῆς θαυματουργίας, ὅπως στόν Ἰσαάκιο, πού μέχρι σήμερα κάνει πολλά θαύματα.

Ὁ ἡγούμενος τοῦ εἶπε πάλι:

–Παιδί μου, ἡ ἐπιθυμία σου ξεπερνᾶ τίς δυνατότητές σου καί κρύβει κενοδοξία. Πρόσεξε μήπως πέσης πρίν κάν προλάβης ν᾿ ἀνεβῆς στά ὕψη πού θέλεις. «Ὁ δοκῶν ἑστάναι βλεπέτω μή πέσῃ», προειδοποιεῖ ὁ ἅγιος ἀπόστολος. Ἐγώ σοῦ συνιστῶ γιά τελευταία φορά νά μείνης καί ν᾿ ἀγωνιστῆς μαζί μέ τούς ἄλλους ἀδελφούς, μέ ταπείνωση καί ὑπακοή, γιά νά λάβης ἀπό τόν Κύριο τό ἀμάραντο στεφάνι. Ὁ,τιδήποτε ἄλλο κάνης θά εἶναι καρπός τοῦ δικοῦ σου θέληματος καί γι᾿ αὐτό ἐπικίνδυνο γιά τήν ψυχή σου. Ὁ Θεός νά σέ φωτίση στό ἀγαθό...

Ὁ Νικήτας ὅμως δέν θέλησε ν᾿ ἀκούση τίς συμβουλές τοῦ ἡγουμένου, γιατί δέν μποροῦσε νά κατανικήση τό δυνατό πόθο γιά ἔγκλειστη ἀσκητική ζωή, πού κατέκαιγε τήν ψυχή του. Ἔκανε λοιπόν ὁ δυστυχής τό θέλημά του!

Κλείστηκε στό κελλί του, ἀσφάλισε τήν πόρτα κι ἔμεινε μόνος, προσευχόμενος ἀδιάλειπτα. Ζήτησε μόνον νά τοῦ φέρνουν λίγη τροφή κάθε μέρα.

Ὁ ὅσιος Νίκων εἶδε μέ θλίψη καί ἀνησυχία τήν πράξη τοῦ ἀδελφοῦ του. Περίμενε μέ φόβο τήν τιμωρία τῆς παρακοῆς του, πού, δυστυχῶς, δέν ἄργησε καθόλου.

Μόλις μερικές ἡμέρες μετά τόν ἐγκλεισμό του ὁ ὅσιος Νικήτας ἄκουσε μιά φωνή δίπλα του. Σάν νά ἦταν κάποιος πού συμπροσευχόταν μ᾿ ἐκεῖνον. Ταυτόχρονα ἔνιωσε μιά ἄρρητη εὐωδία νά πλημμυρίζη τό κελλί. Ὁ διάβολος εἶχε κιόλας στήσει τήν παγίδα του. Καί ὁ ἀπειροπόλεμος Νικήτας παγιδεύτηκε ἀμέσως!

«Ἄγγελος θά εἶναι!» σκέφτηκε μ᾿ ἕνα παράξενο σκίρτημα δέους. «Ἄν δέν ἦταν ἄγγελος, δέν θά προσευχόταν μαζί μου. Οὔτε θά εὐωδίαζε, ἀφοῦ οἱ δαίμονες εἶναι δυσώδεις. Εἶναι φανερό πώς τό κελλί μου ἔχει πληρωθῆ μέ τήν εὐωδία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος!».

Αὐτά συλλογίστηκε ὁ ταλαίπωρος, καί ἄρχισε πάλι νά προσεύχεται μ᾿ ἐπιμονή καί δάκρυα λέγοντας:

–Κύριε, φανερώσου, Σέ παρακαλῶ, γιά νά σέ δῶ μέ τά μάτια μου!

Ἄκουσε τότε φωνή νά τοῦ λέη:

–Δέν πρέπει νά σοῦ φανερωθῶ, γιατί εἶσαι νέος ἀκόμα! Θά ὑπερηφανευθῆς καί θά πέσης σέ πλάνη!

–Ὄχι, Κύριε, ἀποκρίθηκε κλαίγοντας ὁ Νικήτας. Ποτέ δέν θά πλανηθῶ, γιατί ὁ ἡγούμενός μου μέ καθοδήγησε πῶς ν᾿ ἀποφεύγω τίς παγίδες τοῦ διαβόλου. Ὅ,τι μοῦ πῆς ἐσύ, Κύριέ μου, θά τό κάνω!

Τότε ὁ πονηρός σατανᾶς τοῦ εἶπε:

–Νικήτα, «οὐ δυνήσῃ ἰδεῖν τό πρόσωπόν μου· οὐ γάρ μή ἴδῃ ἄνθρωπος τό πρόσωπόν μου καί ζήσεται»! Ἀλλά νά! Σοῦ στέλνω ἕναν ἄγγελό μου. Θά μείνη μαζί σου. Νά κάνης ὅ,τι σοῦ λέει!

Αὐτοστιγμεί ἐμφανίστηκε μπροστά στόν ἔγκλειστο ἕνας δαίμονας μέ μορφή ἀγγέλου. Ὁ Νικήτας, πλανημένος πιά ἐντελῶς, ἔπεσε καί τόν προσκύνησε σάν ἀπεσταλμένο τοῦ Θεοῦ! Κι ἐκεῖνος τοῦ εἶπε:

–Νικήτα, ἀπό δῶ καί πέρα ἐσύ δέν χρειάζεται νά προσεύχεσαι. Θά προσεύχωμαι ἐγώ στή θέση σου. Ἐσύ μόνο νά μελετᾶς βιβλία καί νά προσφέρης λόγους ὠφελείας σ᾿ ἐκείνους πού θά σοῦ στέλνῃ ὁ Θεός. Θά γίνης μέγας καθοδηγητής ψυχῶν καί σωτήρας τῶν ἀνθρώπων!

Φυσικά ὁ Νικήτας ὑπάκουσε τυφλά στίς ἐντολές τοῦ «ἀγγέλου». Ὑποχείριος πλέον στόν κοσμοκράτορα τοῦ σκότους, ἔπαψε νά προσεύχεται κι ἔπεσε μέ μεγάλο ζῆλο στή μελέτη. Ἔβλεπε τό δαίμονα νά στέκεται συνεχῶς σέ στάση προσευχῆς καί χαιρόταν, πιστεύοντας ὅτι παρακαλοῦσε τό Θεό γιά τή σωτηρία του!

Ὁ ἴδιος ἄρχισε νά συζητᾶ ἀκατάπαυστα μέ τούς ἀνθρώπους πού τόν πλησίαζαν γιά τή Γραφή, γιά τήν πίστη, γιά τήν ὠφέλεια τῆς ψυχῆς καί γιά ποικίλα ἄλλα θέματα. Δέν ἄργησε ν᾿ ἀποκτήση καί φήμη προορατικοῦ καί χαρισματούχου μοναχοῦ. Ἡ φήμη του ἁπλώθηκε μακριά κι ὅλοι τόν θαύμαζαν γιά τήν ἀκριβή ἐκπλήρωση τῶν προφητικῶν του λόγων. 

Ἡ δόξα του ἔφτασε στό ἀπόγαιό της ὅταν κάποτε ἔστειλε στόν πρίγκιπα Ἰζιασλάβο τό ἑξῆς μήνυμα: «Σήμερα φονεύθηκε στό Ζαβόλτς ὁ πρίγκιπας τοῦ Νόβγκοροντ Γκλέμπ Σβιατοσλάβιτς. Στεῖλε γρήγορα τό γιό σου Σβιατοπόλκ νά πάρη τό θρόνο τοῦ Νόβγκοροντ».

Μετά ἀπό μερικές ἡμέρες ἦρθε πράγματι ἡ εἴδηση γιά τή δολοφονία τοῦ πρίγκιπα Γκλέμπ. Ὁ Σβιατοπόλκ ἐπίσης πρόλαβε καί κατέλαβε τό θρόνο του. Ἀπό τότε ὁ Νικήτας ἔγινε σεβαστός καί φοβερός γιά τήν «προφητική» του δύναμη σέ ἡγεμόνες, σέ βογιάρους καί σ᾿ ὅλο τό λαό.

Ὁ ἡγούμενος Νίκων ὅμως ἦταν ἐπιφυλακτικός καί κάτι περίμενε... Διαπίστωσε σύντομα ὅτι ἐνῶ ὁ Νικήτας γνώριζε ἀπ᾿ ἔξω ὁλόκληρη σχεδόν τήν Παλαιά Διαθήκη καί τή χρησιμοποιοῦσε μ᾿ ἐκπληκτική εὐχέρεια στίς συζητήσεις του, δέν ἤξερε, ἀντίθετα, καθόλου τήν Καινή Διαθήκη. Δέν τή μελετοῦσε ποτέ καί δέν ἤθελε νά γίνεται οὔτε λόγος γι᾿ αὐτήν! Ἀπ᾿ αὐτή τή συμπεριφορά του δέν ἄργησαν οἱ πατέρες ὅλοι νά πεισθοῦν ὅτι εἶχε πλανηθῆ ἀπό τόν διάβολο. Καί δέν θέλησαν ν᾿ ἀνεχθοῦν τό δαιμονικό ἐμπαιγμό τοῦ ἀδελφοῦ τους.

Ὁ ἡγούμενος Νίκων πῆρε μαζί του μερικούς ἀδελφούς _τόν κατοπινό ἡγούμενο Ἰωάννη, τόν Ποιμένα τό νηστευτή, τόν Ἡσαΐα, κατοπινό ἐπίσκοπο Ροστώφ, τόν Ἰσαάκιο τόν ἔγκλειστο, τόν Ἀγαπητό τόν ἰαματικό, τόν Γρηγόριο τό θαυματουργό καί ἄλλους_ καί πῆγαν στό κελλί τοῦ Νικήτα. Ἄνοιξαν μέ τή βία τήν ἀσφαλισμένη πόρτα. Ὁ Νικήτας τότε, μέ τήν ἐπήρεια τοῦ πονηροῦ πού κυριαρχοῦσε ἐπάνω του, ἔγινε ἐκτός ἑαυτοῦ, θηρίο ἄγριο καί ἀτιθάσευτο. Ἄρχισε νά ὠρύεται, νά χτυπιέται, ν᾿ ἀπειλῆ, νά οὐρλιάζη σάν πληγωμένο θηρίο, καθώς μερικοί ἀδελφοί τόν συγκρατοῦσαν καί ὁ ἡγούμενος τοῦ διάβαζε ἐξορκισμούς γιά τήν ἀπαλλαγή του ἀπό τό δαιμόνιο.

Ἡ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ ἔδιωξε τελικά μακριά τόν ἐχθρό. Ὁ ταλαιπωρημένος ἀδελφός ξαναβρῆκε τόν ἑαυτό του καί εἰρήνευσε.

Μετά ἀπ᾿ αὐτό οἱ ἀδελφοί τόν ρώτησαν ὁρισμένα πράγματα ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη. Ἐκεῖνος ὅμως δέν θυμόταν τίποτα! Κι ὅταν τόν βεβαίωσαν ὅτι πρίν ἀπό λίγο ἤξερε ὁλόκληρη τήν Παλαιά Διαθήκη ἀπ᾿ ἔξω, μέ ἔκπληξη ὁρκιζόταν ὅτι δέν τήν εἶχε διαβάσει ποτέ! Ὅπως διαπιστώθηκε σέ λίγο, εἶχε ξεχάσει τελείως ὄχι μόνο ὅ,τι εἶχε μάθει ὅσο τόν κυβερνοῦσε τό δαιμόνιο, ἀλλά καί αὐτή τή γραφή καί τήν ἀνάγνωση ἀκόμη! Ἔτσι οἱ πατέρες ἀναγκάστηκαν νά τόν διδάξουν ἀπό τήν ἀρχή ἀνάγνωση καί γραφή, σάν νά ἦταν μικρό παιδί!

Ὅταν ὁ Νικήτας κατάλαβε τί ἀκριβῶς εἶχε συμβῆ, ἔπεσε μετανοημένος στά πόδια τοῦ ὁσίου Νίκωνος, παρακαλώντας κι ἐκεῖνον καί τό Θεό νά τόν συγχωρήσουν γιά τήν ἀνυπακοή καί τήν ἔπαρσή του, πού τόν ἔριξαν στά χέρια τοῦ σατανᾶ. Ἀπό τότε ὁ μακάριος παραδόθηκε μέ συντριβή στήν κοινοβιακή ζωή τῆς ὑπακοῆς καί τῆς ἐκκοπῆς τοῦ ἰδίου θελήματος, κλαίγοντας νύχτα καί μέρα γιά τήν πτώση του. Κι ἔδειξε τέτοια αὐταπάρνηση, ὥστε ξεπέρασε ὅλους τούς ἀδελφούς στήν ἀρετή.

Ὁ φιλάνθρωπος Κύριος, βλέποντας τή βαθειά τελωνική μετάνοια καί ταπείνωση τοῦ δούλου Του, δέχτηκε τά δάκρυά του σάν μαρτυρικό αἷμα καί τόν συγχώρησε γιά τήν πτώση του, ὅπως εἶχε συγχωρήσει τόν ἀπόστολο Πέτρο, πού τρεῖς φορές τόν ἀρνήθηκε, ἀλλά κατόπιν μετανόησε καί «ἔκλαυσε πικρῶς». Καί ὅπως ὁ Κύριος ἀξίωσε τόν Πέτρο, παρά τήν τριπλή ἄρνησή Του, νά γίνη ἀπόστολος καί ποιμένας τῶν λογικῶν προβάτων Του, ἔτσι ἔδειξε τό ἔλεός Του καί στό μετανοημένο ὅσιο Νικήτα καί τόν ἀνέδειξε ποιμένα καί ἐπίσκοπο τοῦ Νόβγκοροντ, στά 1096. Ἐπιπλέον τόν ἐδόξασε μέ τό χάρισμα τῆς θαυματουργίας, μέ τό ὁποῖο εὐεργετοῦσε καί ἐλεοῦσε τό ποίμνιό του. Πολλά θαύματα ἔκανε σάν ἐπίσκοπος ὁ ὅσιος Νικήτας, μέ τά ὁποῖα δοξάστηκε τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ.


(᾿Από τό βιβλίο «ΓΕΡΟΝΤΙΚΟΝ περί ὀνείρων καί ὁραμάτων», ἔκδ. Ἱεροῦ Κοινοβίου Ὁσίου Νικοδήμου, Γ´ἔκδοση,  σελ. 179-184).