STOPCOVID: Ψηφιακή επιτήρηση στη Γαλλία

του Jean-Baptiste Soufron, πρώην γενικού γραμματέα Εθνικού Συμβουλίου υπολογιστικών συστημάτων, 10 Απρ. 2020

Μετάφραση: Ευάγγελος Δ. Νιάνιος

[Το γαλλικό κοινοβούλιο θα εγκρίνει στα τέλη του μηνός, εκτός απροόπτου, την εφαρμογή μιας ψηφιακής επιτήρησης των πολιτών – με το όνομα StopCovid - για την ιχνηλάτηση των φορέων κορωνοϊού. Βγαλμένο από τις σελίδες του 1984, αυτό το νομοσχέδιο αντιγράφει μεθόδους της κομουνιστικής Κίνας και συνιστά ευθεία προσβολή των ελευθεριών των πολιτών. Πολύ περισσότερο στα χέρια ενός Μακρόν, που μέχρι τις αρχές Μαρτίου διαβεβαίωνε το γαλλικό λαό ότι όλα είναι ελεγχόμενα, πριν τους προσγειώσει ανώμαλα ότι βρισκόμαστε στο στάδιο 3 αντιμετώπισης της πανδημίας, με τα γνωστά και τραγικά αποτελέσματα για τη χώρα του, που όλοι γνωρίζουμε… Ε.Δ.Ν.]

Όπως γνωρίζουν οι χρήστες που χρησιμοποιούν συνδεδεμένα ακουστικά ή όσοι  προσπαθούν να πληρώσουν ένα ταξί με πιστωτική κάρτα, η χρήση της τεχνολογίας Bluetooth είναι εξαιρετικά πολύπλοκη και συχνά αναποτελεσματική. Η επιλογή χρήσης smartphone αποκλείει αμέσως 13 εκ. Γάλλους που δεν το διαθέτουν - ειδικά τα παιδιά και τους ηλικιωμένους. Όσο για την ανάπτυξη και τη συντήρηση μιας εφαρμογής αυτού του τύπου, αν και η αποτελεσματικότητά της θα είναι εξαιρετικά περιορισμένη, μπορούμε μόνο να ευχηθούμε κουράγιο στην ομάδα η οποία θα πρέπει να αναπτύξει σε χρόνο ρεκόρ ένα λογισμικό λειτουργικό για τις χιλιάδες μοντέλα διαφορετικών smartphones που υπάρχουν στη Γαλλία, με όλες τις ιδιαιτερότητές τους που μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα άσχετα αν είναι iOS ή Android.

Η ανάμνηση της οικτρής αποτυχίας του Συστήματος Ειδοποίησης και Πληροφόρησης του Πληθυσμού (SAIP) θα πρέπει να χρησιμεύσει ως μάθημα. Χρησιμοποιώντας επίσης πολύπλοκες τεχνολογίες στην υλοποίηση, η εφαρμογή αυτή, η οποία θα  προειδοποιούσε τους Γάλλους σε περίπτωση τρομοκρατικής ενέργειας, ουσιαστικά δεν λειτούργησε ποτέ, με το πλήθος των σφαλμάτων και των λαθών κατά τη χρήση.

Παραμένει η αντιστροφή του ρητορικού πλαισίου που θα επηρεαστεί από την εφαρμογή αυτού του βραχιολιού παρακολούθησης. Πράγματι, εάν όλοι συμφωνούν σήμερα και επικρίνουν ποικιλοτρόπως την πολιτική της κυβέρνησης στην αντιμετώπιση της κρίσης, η κυβέρνηση υπερασπίζεται μόνιμα τον εαυτό της καταλογίζοντας την ευθύνη για την επιδημία στους ίδιους τους πολίτες. Οι Γάλλοι έχουν επικριθεί επειδή πήγαν για μια βόλτα στο πάρκο όταν τους ζητήθηκε την ίδια μέρα να ψηφίσουν, επειδή είχαν δημιουργήσει πανικό επιδιώκοντας να αποκτήσουν μάσκες όταν ήταν απαραίτητο σήμερα να τις καταστήσουν υποχρεωτικές, κλπ.

Συγκατάθεση

Ομοίως, μια εφαρμογή αυτού του τύπου θα επιτρέψει εύκολα στην εκτελεστική εξουσία να απαλλαγεί από την ευθύνη της, μεταφέροντάς την σε πολίτες που θα χρησιμοποιούν την εφαρμογή πολύ λίγο ή άσχημα. Στην πραγματικότητα, δεν έχει σημασία ότι η εγκατάστασή της είναι εθελοντική και ότι συνοδεύεται από κάποια επιτροπή ηθικής. Η συγκατάθεση δεν είναι το κλειδί για όλες τις επιθέσεις εναντίον των ελευθεριών, και αυτό ακόμη λιγότερο όταν αυτή περιορίζεται από το φόβο της επιδημίας ή από άμεσο ή έμμεσο εξαναγκασμό μέσω περισσότερο ή λιγότερο ανεπίσημων κυρώσεων - για παράδειγμα, η πιθανότητα να επιβληθεί η εφαρμογή στους υπαλλήλους από τους εργοδότες ή τους σπουδαστές από τα εκπαιδευτικά τους ιδρύματα;

Όποια και αν είναι η ψηφιακή συσκευασία του σχεδίου, ούτε λίγο είτε πολύ επιβάλλεται στους Γάλλους κάτι που στην πραγματικότητα είναι παρόμοιο με μια εναλλακτική μορφή στέρησης της ελευθερίας. Από την άποψη αυτή, και ενόψει της αντίδρασης που εγείρει, πρέπει να προστεθεί ότι η δυνατότητα να δούμε το σχέδιο να επικυρώνεται στις προβλεπόμενες προθεσμίες φαίνεται ιδιαίτερα δύσκολη, δεδομένου ότι πρόκειται για μορφή κράτησης που περιορίζει την ελευθερία κίνησης των πολιτών, ένα κείμενο νόμου είναι απαραίτητο.

Αλλά σε κάθε περίπτωση, δεν έχει νόημα να ισχυριζόμαστε ότι αυτή η λύση έχει μόνο έναν έκτακτο σκοπό και ότι θα περιορίζεται στην περίοδο της κρίσης. Από τη μία, κανείς δεν ξέρει πόσο καιρό θα διαρκέσει η κρίση της υγείας που περνάμε. Από την άλλη, πρέπει να ξέρουμε ότι αυτό το σχέδιο είναι στην πραγματικότητα μια συνέχεια των σχεδίων παρακολούθησης που αναπτύχθηκαν από την κυβέρνηση, ιδίως όσον αφορά την αναγνώριση προσώπου – τα οποία προκάλεσαν ήδη τα ίδια ερωτήματα, τόσο τεχνικά , όσο και ηθικά και κοινωνικά.

Με άλλα λόγια, το εικονικό έργο ηλεκτρονικού βραχιολιού που αντιπροσωπεύεται από την εφαρμογή StopCovid δεν αποτελεί απάντηση στο Covid-19: είναι μια ιδεολογική προσέγγιση που αποσκοπεί στον περιορισμό των ελευθεριών των ανθρώπων σύμφωνα με μια λογική βασισμένη τόσο στην αξιοκρατική ενοχοποίηση των ανθρώπων και το φάντασμα μιας τεχνολογίας που επιτρέπει τον καταναγκασμό τους από πρότυπα, επιτήρηση και κυρώσεις. Ωστόσο, σε μια περίοδο κρίσης, ο ρόλος της κυβέρνησης πρέπει να είναι να διαφυλάξει την αξιοπρέπεια του ανθρώπου, να του προσφέρει μάσκες, φάρμακα, να εξασφαλίσει την επάρκεια αγαθών, και όχι να  εκμεταλλευτεί την κατάσταση για να εφαρμόσει ιδέες που απορρίπτονταν μέχρι τότε. Με αυτόν τον τρόπο και με τις ίδιες μεθόδους οι Ηνωμένες Πολιτείες εφάρμοσαν μετά τις 11 Σεπτεμβρίου 2001 το μηχανισμό επιτήρησης που τελικά αποκαλύφθηκε και καταγγέλθηκε από τον Eντουαρντ Σνόουντεν το 2013.

 Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι απολύτως απαραίτητο να απορριφθεί αυτό το σχέδιο ανεξάρτητα από την κυβέρνηση που το προωθεί και ανεξάρτητα από τις εγγυήσεις. Εάν είναι χρήσιμο, πολλές εταιρείες ή κοινοπραξίες είναι έτοιμες να αναπτύξουν πιο αποτελεσματικά λειτουργικές λύσεις, χρησιμοποιώντας ανοικτά πρότυπα, ένα βασικό κώδικα διαθέσιμο υπό τη μορφή ελεύθερου λογισμικού και με επίπεδα εγγύησης που θα τα βάλουν σε περίπτωση που είναι αναγκαίο. Εάν δεν είναι χρήσιμο, απειλούνται όχι μόνο οι εγγυήσεις που προσφέρει ο γενικός κανονισμός για την προστασία των δεδομένων (GDPR), αλλά και η πρώτη παράγραφος του άρθρου 1 της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη, που αναφέρει επίσημα: «Τα άτομα γεννιούνται ελεύθερα και ίσα ενώπιον του νόμου». Και επειδή συνηθίζουν να χρησιμοποιούν πολεμικές αναλογίες και να παραθέτουν τον Κλεμανσώ, αυτόν που ανέφερε στην πολεμική του ομιλία του 1918: "Το καθήκον μας είναι να διεξάγουμε τον πόλεμο διατηρώντας τα δικαιώματα του πολίτη, προστατεύοντας όχι την ελευθερία, αλλά όλες τις ελευθερίες."

ΠΗΓΗ