Ο άγιος Μάρκος Αρεθουσιών και οι συν αυτώ

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού

Μια από τις ηρωικότερες χρονικές περιόδους της Εκκλησίας μας είναι η, σύντομη ευτυχώς, βασιλεία του Ιουλιανού του Παραβάτη (361-363), κατά την οποία αναδείχτηκαν πλήθος ομολογητών και μαρτύρων. Η απέλπιδα προσπάθεια του ανεδαφικού νεαρού, άπειρου και θρησκομανή αυτοκράτορα να νεκραναστήσει την θνήσκουσα αρχαία ειδωλολατρική εθνική θρησκεία, τον οδήγησε σε πράξεις ανείπωτης θηριωδίας κατά των Χριστιανών. Χιλιάδες Χριστιανοί μάρτυρες έχυσαν το αίμα τους και έδωσαν τη ζωή τους τη φοβερή εκείνη περίοδο.

Ένας από αυτούς είναι και ο άγιος Μάρκος, επίσκοπος Αρεθουσίων και οι συν αυτώ, Κύριλλος ο διάκονος, αγνώστων ονομάτων ιερωμένοι και νεαρές παρθένες, οι οποίοι μαρτύρησαν και συνεορτάζουν την ίδια ημέρα, στις 29 Μαρτίου.

Ο άγιος Μάρκος έζησε τον 4^ο αιώνα, τα χρόνια του Μ. Κωνσταντίνου (312-337, του Κωνστάντιου (337-361) και Ιουλιανού (361-363). Δε γνωρίζουμε δυστυχώς τίποτε για την πρότερη ζωή του. Εκλέχτηκε και χειροτονήθηκε επίσκοπος Αρεθουσίων, η οποία βρισκόταν στα ανατολικά της Θεσσαλονίκης, προφανώς για την ευσέβειά του και το ζήλο του για την Εκκλησία. Φαίνεται ότι άσκησε την επισκοπική του διακονία με συνέπεια και γι’ αυτό απέκτησε τη φήμη του δυναμικού επισκόπου. Το 341 έλαβε μέρος στη Σύνοδο της Αντιόχειας. Το 343 έλαβε μέρος στη Σύνοδο της Φιλιππουπόλεως, το 351 στη Σύνοδο του Σιρμίου και το 358 στη Σύνοδο της Σελεύκειας. Ιδιαιτέρως αγωνίστηκε κατά της ειδωλολατρίας, μεταστρέφοντας πλήθος ειδωλολατρών στην Εκκλησία του Χριστού και στη σωτηρία. Είχε όμως αντιπάλους τους σκοταδιστές ειδωλολάτρες ιερείς, οι οποίοι βλέποντας να ερημώνουν τα «ιερά» τους και ως εκ τούτου οι πρόσοδοί τους, φανάτιζαν τους ειδωλολατρικούς όχλους, οι οποίοι βιαιοπραγούσαν κατά των χριστιανών κληρικών, θεωρώντας τους υπεύθυνους για την μεταστροφή των ειδωλολατρών στην χριστιανική πίστη.  

Τα πλέον σοβαρά προβλήματα στην ποιμαντική του διακονία άρχισαν όταν ανέβηκε στο θρόνο ο Ιουλιανός το 361. Είναι γνωστό πως ο τελευταίος αυτός παγανιστής αυτοκράτορας,  καταγόταν από χριστιανική οικογένεια, είχε λάβει το άγιο Βάπτισμα μικρός και έφηβος είχε χειροθετηθεί αναγνώστης, όπου διάβαζε τα αναγνώσματα στις ιερές ακολουθίες. Όμως άλλαξε στάση όταν διδάχτηκε μαθήματα από κάποιον Σκύθη δάσκαλο ονόματι Μαρδόνιο, ο οποίος τον μύησε στην αρχαιοελληνική ειδωλολατρική θρησκεία και του στάλαξε στην ψυχή μίσος και αποστροφή για τον Χριστιανισμό. Η αποστασία του ολοκληρώθηκε όταν σπούδαζε στην Αθήνα και είχε μυηθεί στα ελευσίνια μυστήρια.

Όταν έγινε αυτοκράτορας, με τη βοήθεια μάγων και ειδωλολατρών ιερέων, κατασκεύασε μια υβριδική παγανιστική θρησκεία, με στοιχεία του Παρσισμού, της αρχαιοελληνικής θρησκείας και του Χριστιανισμού.  Πρώτη του ενέργεια ήταν να θέσει στο περιθώριο την Εκκλησία, την οποία μισούσε θανάσιμα. Επανέφερε από την εξορία τους ορθοδόξους επισκόπους, που είχε εξορίσει ο αρειανόφρονας Κωνστάντιος, για να δημιουργήσει εσωτερικές έριδες. Κατόπιν απαγόρευσε στους Χριστιανούς δασκάλους να διδάσκουν  στα σχολεία και στους Χριστιανούς μαθητές να φοιτούν σ’ αυτά, για να αποστερήσει την Εκκλησία από την παιδεία και να την καταδικάσει στην αμάθεια. Ακόμα είχε απαγορεύσει στους χριστιανούς να βρίσκουν το δίκιο τους στα δικαστήρια. Ύστερα άρχισε τις διώξεις και τα μαρτύρια για να αναγκάσει τους Χριστιανούς να ασπασθούν την ειδωλολατρία, αναβιώνοντας τους διωγμούς των ειδωλολατρών αυτοκρατόρων.

Ένας από αυτούς που δεινοπάθησαν ήταν και ο επίσκοπος Αρεθουσίων Μάρκος. Το 363 κατεδάφισε τα ερείπια ειδωλολατρικού ναού και με τα υλικά έχτισε εκκλησία. Το γεγονός αυτό στάθηκε αφορμή για συλληφθεί από τις αρχές. Οι φανατικοί ειδωλολάτρες στρατιώτες, αφού έγδυσαν το γέροντα επίσκοπο, τον μαστίγωσαν μέχρι λιποθυμίας και τον έριξαν σε χαντάκι με βρομόνερα. Κατόπιν έβαλαν αλητόπαιδα ειδωλολατρών, τα οποία πήραν σιδερένιες βελόνες και του τρυπούσαν για ώρες το πληγωμένο γέρικο σώμα του. Μετά από αυτό τον άλειψαν με άλμη και μέλι και τον κρέμασαν ανάποδα στον ήλιο, ώστε να υποστεί μαρτυρικό θάνατο από τα τσιμπήματα των σφηκών, των μελισσών και των άλλων εντόμων. Για ώρες ολόκληρες ο ηρωικός επίσκοπος υπόμεινε το φοβερό μαρτύριο με πρωτοφανή ανδρεία και υπομονή, προσευχόμενος και συγχωρώντας τους δημίους του. Βλέποντας οι στρατιώτες τον ηρωισμό και την ανεξικακία του Μάρκου, μετανόησαν για το ανοσιούργημα τους, τον απάλλαξαν από το μαρτύριο, πίστεψαν στον Χριστό και έγιναν μαθητές του. Λίγους μήνες μετά σκοτώθηκε ο Ιουλιανός και έπαψαν οι διωγμοί. Ο επίσκοπος Μάρκος κοιμήθηκε εν ειρήνη λίγο αργότερα. Η μνήμη του εορτάζεται στις 29 Μαρτίου.

Την ίδια ημέρα εορτάζεται και η μνήμη άλλων Μαρτύρων, οι οποίοι μαρτύρησαν επί Ιουλιανού. Εορτάζει ο διάκονος Κύριλλος, το καύχημα της Εκκλησίας των Φοινίκων. Οι φανατικοί ειδωλολάτρες, κατ’ εντολήν του Ιουλιανού, ανέκριναν το Μάρτυρα. Εκείνος ομολόγησε την πίστη του στον Χριστό και καταφρόνησε τα άψυχα είδωλα, με αποτέλεσμα να ανοίξουν την κοιλιά του και να χυθούν τα σπλάχνα του και να στεφθεί με το στέφανο του μαρτυρίου. Με τον ίδιο τρόπο μαρτύρησαν και έδωσαν τη ζωή τους πολλές παρθένες γυναίκες από την Ασκάλωνα και τη Γάζα της Παλαιστίνης και πολλοί ιερείς, που δεν μας διασώθηκαν τα ονόματά τους. Με διαταγή του Ιουλιανού της άνοιξαν τις κοιλιές τους, άδειασαν τα σωθικά τους, τις γέμισαν με κριθάρι και έριξαν τα σώματά τους σε πεινασμένα γουρούνια, τα οποία κατέφαγαν τις σάρκες τους!

Παρ’ όλο που η Ιστορία έχει αποφανθεί ότι ο θρησκομανής και ανεδαφικός Ιουλιανός υπήρξε ένας αποτυχημένος ηγέτης σε όλους τους τομείς και κύρια στον θρησκευτικό τομέα, σύγχρονοι χριστιανομάχοι επιχειρούν να τον ωραιοποιήσουν, επειδή υπήρξε χριστιανομάχος. Να τον παρουσιάσουν ως δήθεν ιδανικό βασιλιά, φιλόσοφο, ανθρωπιστή και φιλέλληνα. Λησμονούν προφανώς ότι διακατέχονταν από φρικτά συμπλέγματα και φοβίες, προφανώς κατάλοιπα της παιδικής του ζωής, τα οποία εκδήλωσε ως μίσος κατά του Χριστιανισμού. Λησμονούν ότι υπήρξε φαινόμενο θρησκομανή και δεισιδαίμονα ηγέτη. Τέλος λησμονούν πως η μόνη αγάπη του για την Ελλάδα ήταν ο αρχαιοελληνικός παγανισμός. Ό, τι δεν συμφωνούσε με την αρχαία θρησκεία το μισούσε θανάσιμα, όπως τα συγγράμματα των αρχαίων (των προσωκρατικών φιλοσόφων και των σοφιστών), που έκαναν κριτική στη θρησκεία, τα οποία παρέδωσε στη φωτιά! Αυτός ήταν ο δήθεν «εστεμμένος φιλόσοφος», ο δολοφόνος μυριάδων Χριστιανών Μαρτύρων!